ข้อเข่าเสื่อมคืออะไร?
ข้อเข่าเสื่อม (Knee Osteoarthritis) คือภาวะที่กระดูกอ่อนผิวข้อเข่าเกิดการสึกหรอ บางลง หรือถูกทำลาย ทำให้เกิดการเสียดสีกันระหว่างกระดูกบริเวณข้อเข่า ซึ่งจะส่งผลให้เกิดอาการปวด บวม ข้อฝืด และเคลื่อนไหวลำบาก
อาการข้อเข่าเสื่อม
ผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อมมักมีอาการดังนี้:
- ปวดเข่า โดยเฉพาะหลังใช้งาน เช่น เดินเยอะ นั่งยอง ๆ
- เข่าฝืดตอนตื่นนอน หรือเวลานั่งนาน ๆ แล้วลุกขึ้น
- ข้อเข่ามีเสียงดังกรอบแกรบขณะเคลื่อนไหว
- เข่าบวม ข้อผิดรูป หรือโก่งงอ
- ข้อเข่ามีการเคลื่อนไหวจำกัด เดินขึ้นลงบันไดลำบาก
สาเหตุของข้อเข่าเสื่อม
- อายุ – อายุที่มากขึ้นทำให้กระดูกอ่อนเสื่อมสภาพตามธรรมชาติ
- น้ำหนักเกิน – ความอ้วนเพิ่มแรงกดที่ข้อเข่า
- การใช้งานข้อผิดท่า – เช่น ยืนนาน นั่งพับเพียบ นั่งคุกเข่า ยกของหนัก
- อุบัติเหตุหรือการบาดเจ็บที่ข้อเข่า
- กรรมพันธุ์ – บางคนอาจมีแนวโน้มเกิดโรคจากพันธุกรรม
วิธีรักษาข้อเข่าเสื่อม
การรักษาข้อเข่าเสื่อมมีหลายวิธี ตั้งแต่การปรับพฤติกรรม การใช้ยา ไปจนถึงการผ่าตัด ขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของโรค โดยสามารถแบ่งแนวทางได้ดังนี้:
-
การรักษาแบบไม่ใช้ยา
- ควบคุมน้ำหนัก: ลดน้ำหนักตัวลงเพื่อลดแรงกดที่ข้อเข่า
- ออกกำลังกายที่เหมาะสม เช่น เดินในน้ำ ปั่นจักรยาน ว่ายน้ำ หรือโยคะ
- กายภาพบำบัด เพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อเข่า
- ใส่อุปกรณ์พยุงเข่า เช่น แผ่นรองเข่า หรือสนับเข่า
- ประคบร้อน-เย็น เพื่อบรรเทาอาการปวด
-
การรักษาด้วยยา
- ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs)
- ยาพ่น หรือยาทาเฉพาะจุด
- – การฉีดยาเข้าข้อ เช่น กรดไฮยาลูโรนิก หรือสเตียรอยด์
-
การรักษาทางเลือก
- การรับประทานอาหารเสริม เช่น คอลลาเจนไทป์ 2, กลูโคซามีน, ชอนดรอยติน
- เวชศาสตร์ฟื้นฟู เช่น การฉีด PRP (Platelet Rich Plasma) หรือการใช้สเต็มเซลล์
-
การผ่าตัด
ใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยมีอาการรุนแรงและรักษาด้วยวิธีอื่นไม่ได้ผล เช่น การผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่าเทียม (Knee Replacement)
ป้องกันข้อเข่าเสื่อมได้อย่างไร?
การป้องกันข้อเข่าเสื่อมตั้งแต่เนิ่น ๆ สามารถช่วยลดความเสี่ยงและชะลอการเสื่อมของข้อเข่าได้ ดังนี้:
- หลีกเลี่ยงการนั่งพับเพียบหรือนั่งขัดสมาธินาน ๆ
- ควบคุมน้ำหนักไม่ให้อ้วน
- สวมรองเท้าที่มีพื้นรองรับแรงกระแทกดี
- งดการยกของหนักหรือออกแรงกดข้อเข่ามากเกินไป
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอแต่ไม่หักโหม
ข้อควรรู้สำหรับผู้เริ่มมีอาการข้อเข่าเสื่อม
- อย่ารอให้อาการปวดเข่ารุนแรงแล้วค่อยรักษา
- ปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยอย่างถูกต้อง
- หมั่นสังเกตอาการผิดปกติ เช่น ข้อบวม ข้อฝืด เดินแล้วมีเสียงดัง
- เริ่มดูแลตั้งแต่วันนี้ด้วยการปรับพฤติกรรมก่อนเข้าสู่วัยสูงอายุ
สรุป
การรักษาข้อเข่าเสื่อม ควรเริ่มตั้งแต่การป้องกันและดูแลสุขภาพของข้อเข่าอย่างเหมาะสม หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง หมั่นออกกำลังกาย และควบคุมน้ำหนัก หากมีอาการแล้วควรรีบพบแพทย์ เพื่อวางแผนการรักษาอย่างถูกวิธี เพราะหากปล่อยไว้ อาการอาจรุนแรงจนต้องผ่าตัดเปลี่ยนข้อเข่า